Δυσφωνία: Πώς δημιουργείται η φωνή;

Η φωνή παράγεται όταν το ρεύμα εκπνεόμενου αέρα ανεβαίνει από τους πνεύμονες, φτάνει στον λάρυγγα (πιο συγκεκριμένα στην γλωττίδα) και προκαλεί ταλάντωση στις φωνητικές χορδές. Ο λάρυγγας μπορεί να παράγει ήχους διαφόρων συχνοτήτων με την μεταβολή του μήκους, του πάχους και της τάσης των φωνητικών χορδών. Η τελική διαμόρφωση του ήχου λαμβάνει χώρα στην περιοχή του φάρυγγα, της στοματικής κοιλότητας, της μύτης και των παραρρινίων κόλπων, που δρουν σαν ηχεία και τον ενισχύουν. Η διαδικασία αυτή ελέγχεται από τα ανώτερα κέντρα του εγκεφάλου. Ορισμένες παθολογικές καταστάσεις επηρεάζουν κάποιο μέρος του μηχανισμού φώνησης, και οδηγούν σε δυσφωνία.

Σε ποιους τύπους χωρίζεται η δυσφωνία;

Οι δυσφωνίες διακρίνονται σε συγγενείς και επίκτητες. Οι συγγενείς δυσφωνίες είναι πιο σπάνιες και συνδέονται με συγγενείς ανωμαλίες του λάρυγγα όπως οι λαρυγγικές σχιστίες, με μεταβολικά νοσήματα όπως ο υποθυρεοειδισμός, με νευρολογικά νοσήματα όπως οι όγκοι εγκεφάλου και με χρωμοσωμικές ανωμαλίες όπως το σύνδρομο down.

Η περισσότερες δυσφωνίες είναι επίκτητες και χωρίζονται σε λειτουργικές και οργανικές. Οι λειτουργικές δυσφωνίες παρουσιάζουν έλλειψη εμφανούς παθολογίας στο σύστημα παραγωγής της φωνής. Χαρακτηρίζονται από μειωμένη προσαρμοστικότητα και συντονισμό των οργάνων που λαμβάνουν χώρα στην παραγωγή φωνής, με αποτέλεσμα η τελική ποιότητα και ένταση της φωνής να διαταράσσονται ακόμα και μέχρι πλήρους αφωνίας. Χωρίζονται σε:

• Υπερλειτουργικές δυσφωνίες: αποτελούν τον λανθασμένο τρόπο φώνησης, ενώ το άτομο καταβάλλει μεγάλη προσπάθεια, καταπονώντας τους μυς του λάρυγγα
• Υπολειτουργικές δυσφωνίες: το άτομο παρουσιάζει αδύναμη φωνή λόγω ατελούς σύγκλεισης γλωττίδας με διαφυγή αέρα
• Μικτές δυσφωνίες: το άτομο παρουσιάζει συμπτώματα και από τα δυο άλλα είδη.

Οι οργανικές δυσφωνίες οφείλονται σε ανατομικές αλλοιώσεις του λάρυγγα. Οι συχνότερες είναι:

• Τα φωνητικά οζίδια, τα οποία προκαλούν βραχνάδα ή αφωνία μετά από κακή χρήση της φωνής. Παρατηρούνται συχνά σε άτομα νεαρής ηλικίας και σε παιδιά που έχουν την τάση να φωνάζουν.
• Οι πολύποδες φωνητικών χορδών. Εμφανίζονται σε καπνιστές και άτομα που μιλούν πολύ.
• Οι καλοήθεις και κακοήθεις όγκοι λάρυγγος.
• Νευρολογικές παθήσεις όπως η παράλυση της φωνητικής χορδής, η οποία μπορεί να συμβεί μετά από εγκεφαλικό ή αφαίρεση του θυρεοειδούς αδένα.
• Η λευκοπλακία των φωνητικών χορδών, η οποία θεωρείται προκαρκινική βλάβη.

Πώς μπορεί να διαγνωστεί η δυσφωνία;

Όταν γίνει αντιληπτή οποιαδήποτε αλλαγή στην φωνή, η οποία δεν υποχωρεί για περισσότερες από επτά ημέρες, η επίσκεψη στον ωτορινολαρυγγολόγο κρίνεται απαραίτητη. Η εξέταση των φωνητικών χορδών ονομάζεται λαρυγγοσκόπηση και πραγματοποιείται ενδοσκοπικά με χρήση άκαμπτου ή εύκαμπτου λαρυγγοσκοπίου. Όταν απαιτείται πιο λεπτομερής έλεγχος των φωνητικών χορδών, υπάρχει η βίντεο-στροβοσκόπηση, εξέταση που μπορεί να δώσει πληροφορίες για την αιτιολογία της δυσφωνίας και είναι ιδιαίτερα χρήσιμη ειδικά για άτομα με αυξημένες φωνητικές απαιτήσεις. Ανάλογα με την περίπτωση μπορεί να πραγματοποιηθούν επιπλέον εξετάσεις όπως η ακουστική ανάλυση, οι αεροδυναμικές μετρήσεις, η ηλεκτρογλωττογραφία, οι οποίες μπορούν να δώσουν στοιχεία για την αξιολόγηση των δυσφωνιών και συμβάλλουν στην επιλογή της θεραπείας.

Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί η δυσφωνία;

Η θεραπευτική προσέγγιση για την αντιμετώπιση των δυσφωνιών επιλέγεται ανάλογα με την περίπτωση και στοχεύει στην αποκατάσταση της φωνητικής διαταραχής, την ανακούφιση των συμπτωμάτων και την αποφυγή επέκτασης ή επανεμφάνισης της βλάβης. Η θεραπεία μπορεί να είναι συντηρητική (περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή, συμβουλευτική και λογοθεραπεία), χειρουργική ή συνδυασμός και των δύο. Παράλληλα ο γιατρός θα συστήσει διακοπή καπνίσματος, σωστή διατροφή, μείωση κατανάλωσης αλκοόλ, ενυδάτωση και αποφυγή άσκοπης και υπερβολικής χρήσης της φωνής.